ni flugu al Ĉielo † per la aeroplano de Jesuo Kristo

Úvod = Enkonduko » artilolo: KIAL militaj flug-pilotoj suferadas pro vertebrar-doloroj?

RESUMÉ:

en: Military pilots (the fighters) are during aerobatics (the battle maneuvers) exposed, due to centrifugal forces, to overload (g-force). During longtime flying on battle airplanes (both subsonic, and on supersonic ones) suffers all joints (la: artuculus) and their cartilages (la: cartilaginis), especially the cervilar (la: vertebrae cervicales). After the cervical discs are worn (very thin) and one cervical vertebrate (la: vertebra) touches another vertebrate, then starts headaches similar to migraine (see the diagnosis: cervico-cranial syndrome, CCS)
http://en.wikipedia.org/wiki/Cervical_vertebrae
https://translate.google.com/#en/cs/

Mi laboris dum 13 jaroj kiel milita piloto. Kaj mi ofte flugis kaj instruis la aerobatikon. En Libio, kaj en Ĉeĥoslovakio antaŭ 1989. Kaj mi instruis en la angla lingvo, tial mia profesia strukturita biografio, cele de akiro de laborposteno, estis skribita an la angla. Mi sukcesis mallonge labori por Usona financkompanio, sed mi poste ne plu pilotis aeroplanon kiel profesiulo. Mi spertis nur plurfoje esti flugata al Usono, Meksiko, Brazilo kiel pasaĝego. Estas ja eraro diri, aŭ almenaŭ estas neprecize esprimite, estinte pasaĝero de iu aerolinia flugo, ke "mi flugis al Meksiko". Ĉu ne? Ĉu homo povas propra-forte flugi kiel birdo? Pli korekte estus diri, ke "mi estis pasaĝero en la flugo al Meksiko", ĉar fakte flugas nur la piloto, kiu stiras la aeroplanon, en kiu vi estas pasaĝero. Jes, karaj (eventuale ge-)kolegoj, eĉ se la Fundamento precize difinas la Internacian Lingvon (preskaŭ kiel program-lingvon), la homa lingvo mem, en formo de homa pensado kaj esprimado de ideoj, estas iomete kaosa kaj ne tro regula. Oni devas akcepti ĝeneralajn kutimojn en la homa komunikado, kiujn tradicie portas la (plejparte) Eŭropaj lingvoj, el kiuj (ĉefe) la Internacia Lingvo ĉerpas sian vortprovizon, kaj kiuj estas en la mondo plej multe disvastigitaj (ie mi legis, ke per la Eŭrop-devenaj lingvoj oni parolas sur 80 procentoj de la Ter-globo, ĉu iu povas esplori tion?).

por detale studi la bildojn klaku per via muso ĉi tien

En flug-armeoj oni instruas aerobatikon, ĉar ĝia regado necesas por aer-batalo inter ĉas-aeroplanoj. (NOTU BONE, ke la PIV-a "ĉas-aviadilo" ne estas unusenca, povus temi ankaŭ pri helikoptero)

Aerobatiko estis bazo de ĉas-pilot-instruado por aer-batalo inter batal-aeroplanoj. Fine de la total-reĝimo mi estis eksigita de la aktiva flugado, pro politikaj kaŭzoj. La Ĉefa politika estraro de la armeo al ČSA (la ĉeĥaj aerolinioj) kaj ankaŭ al direktoro de Slov-Air en Prago, oni malpermesis al mi flugi en la civila servo. Malgraŭ tio mi ankoraŭ dum certa tempo povis flugadi kiel polvo/sterko-piloto, dank al kuraĝo de Ing. Toužimský, RIP.

Ekde mia aĝo de 55 jaroj mi estas pensiulo pro parta invalideco/handikapiteco. Mi laboris ĝis mia 58-jar-aĝo, ĝis kiam doloroj de la vertebrago komencis grave malhelpi dum plenumo de mia laboro. Hodiaŭ en 2014 kiam mi estas 60-jara estas la doloroj tre intensaj, iam eĉ por sveni. Mi kuŝas surtere kiel rekta longa lignaĵo, mi ordigas miaj vertebrojn al rekta linio, mi profunde spiras kaj klopodas ne sveni.

Pri kio temas?  Homoj demandas min pri tio, kaj oni miras, ĉar mi ja estas tiom juna (eble laŭ mia ekstera optimisma aspekto) kaj jam mi estas en pensio! Kaj kiel handikapulo? Tion vi havas pro via longjara sidado en la kokpito? Kaj tial mi klopodis mem kompreni mian novan situacion, kaj iom tion priskribi, por ke mi ne devu senĉese klarigadi ton.

La lastan aviad-medicinan kompleksan esploron mi absolvis ĉe ÚLZ en Prago en Decembro 2005. Jam tiam oni montris al mi RTG-foton de miaj kol-vertebroj (cervicus: kol-vertebroj C1 ĝis C7). Tiam mi ankoraŭ havis la esperon, ke mi revenos al aktiva flugado, kaj eble mi flugus ĉe ČSA. Tiam mi ankoraŭ neniuj dolorojn havis, sed en ÚLZ oni atentigis min, ke la intervertebraj diskoj inter C1 ĝis C7 estas jam maldikigitaj je tavolo de mikrotena folio por protekti manĝaĵojn, kaj ke tio iom-post-iom komencos dolori.

Kiam komencis la problemoj, kaj kiam mi eksciis la diagnozon "cerviko-krania sindromo", tiam al mi ŝajnis tio kiel diagnozo por frenezulejo en Bohnice. Tiel reagas homoj, kiam oni la latinan vort-ligon aŭdas unuafoje.

Cervicus = kol-vertebraro/cerviko
Crania = kranio/ostoj de la kapo

Kiel la difektiĝo de la cerviko okazis (pli precize la difektiĝo de la intervertebraj diskoj inter C1 ĝis C7)? Ĉu vi sciis, ke dum karuselaj atrakcioj estas homa korpo eksponata ĝis triobla troŝarĝo pere de cenrifugaj fortoj? En aviada ĵargono oni subigas al tro-g-forto (el la angla g-force). Dum 3 g fizike netrejnitaj personoj perdas la konscion, ili simple svenas sekve de rapida desangiĝo de la cerbo. Kaj dum akrobataj flug-turnoj de aeroplanoj aperas centrifugaj fortoj ĝis 10 g. Super 10 g povas tioma ĉi troŝarĝo gvidi al mort-efikoj. Do dum 13 jaroj mi preskaŭ ĉiutage spertadis troĝarĝon ĝis 8 g. Por la aerobatado ni havis specialajn vestaĵojn por molaj korpo-paroj (suro-muskoloj, ventro-muskolo), kaj kun altiĝanta g-forto la speciala kombineo enboviĝis kaj premis ala la korpo, por ke la desangigado de la cerbo estu pli malrapida (dum akrobataj flug-turnoj temas pri tropezigo dum dekoj da sekundoj). Do el vidpukto de la sano de piloto ĉio devus esti ĈK (OK = ĉio korekta). Kial mi do havasla san-problemojn?

Kiel efikas la tro-g-ŝarĝo al la homa korpo? Imagu pro simpleco, ke piloto pezas 100 kilogramojn. Do li fort-efikas al la tero per 100 kilopondoj/futoj (ĝuste oni diru, ke lia pezo-forto estas G = m.g [unito 1 kp = proks. 10 N]) do 1000 N (newton, neŭtono); maso kaj pezo estas du diversaj fizikaj unitoj. Astronaŭto sur Luno havas ĉiam lamason de 100 kg, sed li pezas 6-oble malpli da (proks. 17 kp, do kiel homo kun la maso de 17 kg), ĉar la gravito de Luno estas 6-oble malpli granda. Dum oni spertas centrifugajn g-fortojn homo male estas pli pezanta (por trejni tiajn ĉi statoj de tro-g-forto servas por pilotoj kaj astronaŭtoj centrigufo).

Do dum aerobatiko ĉe tropezo de 8g piloto pezas tiom, se li havus la mason de 800kg. Teĥnike eblas malhelpi perdon de konscio de piloto (malrapidigi la desangigon de la cerbo), sed ne eblas malhelpi la negativan efikadon de okobla troŝarĝo al ĉiuj kartilagoj en ĉiuj artikoj en la korpo, do tio signifas ankaŭ degeneradon de kartilagaj ringoj inter la vertebroj.

La plej konata estas maldikigo de intervertebra disko en la kruco (Ischiaso, lumbago, doloro en la sakra osto, eliĝo de la sakra intervertebra disko, popole "heksnŝuso") post kvindek-jaraĝo. Pri la maldikigado de kantilagroj en artikoj (dolorj de genuoj, kokso) kaj inte vertebroj (cervikokraniaj problemoj) oni malmulte scias. Sed estintaj militaj pilotoj, ministoj (kiuj laboris dum jardekoj kun mana pneŭmata martelo en minejoj), profesiaj baletistoj... tiuj forlasis al la pensio en aĝo de 55 aĝoj aŭtomate, pro troa fizika foruzo. Post la revolucio en la jao 1989 estis tiu ĉi kategorio de pensioj nuligita kaj homoj de tiuj ĉi profesioj estis ŝovitaj al pensio pro parta invalideco/handikapiteco, nuntempe (2014) al la pensio pro handikapiteco de la 1-a ŝtupo.

Dum akrobataj turnoj ĉas-piloto en aer-batalo dum tro-pezigo ĝis 8g devas ankoraŭ ĉirkaŭrigardi en 3-dimensia spaco kaj serĉi malamikajn aeroplanojn kaj reveni per la rigardo al la instrumenta panelo, kie li observas agadon de celigaj giroskopoj, por ke se zaměřovač zesouladil a byl schopen nastavit pro palubní kulomet předstih (v našem případě výcviku tzv. "fotokulomet" - nestříleli jsme na sebe ostrými) a aby tak spustil střelbu (i raketami) s potřebným předstihem (předstřelem), aby zacílené letadlo bylo sestřeleno. Tedy při přetížení a současném pohybu hlavou byly krční ploténky jako mezi dvěma mlýnskými kameny. Takové nadměrné opotřebování chrupavky nevydrží věčně. Po čase se ploténky zcela opotřebují a začínají se dotýkat. A to jsou bolesti, o kterých je tu řeč.

Kuracado? Lze jen zpomalit degenaraci chrupavek, ale nelze to vyléčit. Kolenní kloub lze vyměnit za umělý. Ale u kloubů, které tvoří obratle krční páteře a ploténky, to provést nelze.

Preventado? Glukosamin = výživa kloubů, přírodní přípravek. Krvi neškodí. A hodně fyzického pohybu. Na bolesti kloubů nad 50 let jsem před mnoha lety četl lékařský referát (na internetu lze nalézt mnoho užitečných informací, když hledáte a umíte odlišit nesmysly, 90%, od relevantních informací odborníků, 10%). Byl proveden lékaři průzkum v Praze, kolik městský člověk, typicky úředník, v souvislosti s bolestmi kloubů, denně ujde pěšky. Průměrná vzdálenost Pražáka úředníka, kterou denně ujde za 24 hodin je 1,5 kilometru (do metra a po chodbách úřadu). A to je málo. Lékaři doporučují, jako prevenci zánětlivých (a bolestivých) stavů velkých kloubů, aby člověk denně ušel, nebo zvolna uběhl (jogging) alespoň 7,5 km. Chrupavka se v kolenou sice nezregeneruje, ale její degenerace se zpomalí, až zastaví, a nezanítí se. Protože tímto dostatečným fyzickým pohybem se v lidské těle zmobilizují všechny rezervy a tělo je do jisté míry schopné sebeléčení. A spánek 8 hodin denně. V opačném případě se zdravotní problémy prohlubují. Vyhýbat se prochladnutí zátylku.

Kion por la doloroj de artikoj? Celadrin = doplněk stravy, ze tří přírodních substancí. Zabraňuje zánětlivosti kloubů (to je podstata revmatismu) a zmírňuje bolestivost kloubů. Doporučuje Mezinárodní olympijský výbor pro vrcholové sportovce. Krvi neškodí.

Kion por la doloroj cerviko-kraniaj, la doloroj de kapo de vertebrogena origino, simila al migreno?  Saridon = těžká chemie. Utlumí neuro-transmitery, jakoby "léčí" příznaky, ale neodstraňuje příčinu bolesti (dotýkající se holé kosti krčních obratlů). Škodí krevnímu obrazu a má vedlejší účinky. Něco o tom vím, protože jsem dlouhodobým bezpříspěvkovým dárcem krve (B Rh+). Jsou i jiné farmaceutické přpravky proti bolestem, ale všechny pouze na lékařský předpis. Saridon (který však vylučuje po následujích 24 hodin požití jakéhokoli alkoholu) je volně v prodeji a spolehlivě mé bolesti utiší. Jiné léky, ať předepsané lékařem, ani volně prodejné, nemají na mne utišující účinek. A to ani supersilný Tramal. Kdo měl tu čest, ví o čem hovořím. Nebo lékař předepíše límec (nebo i korzet), který uleví váze hlavy (nadlehčuje), a tím ulehčí vzájemnému tlaku mezi obratly.

La unua helpo dum akutaj cervikokraniaj kap-doloroj? Zaujmout polohu ležmo, srovnat obratle páteře do jedné přímky, odlehčit tíze hlavy. Vyhledat v příruční brašně Saridon, opatřit si vodu, zapít, a počkat 20 minut, než lék zabere. Není-li lék po ruce, ležet, modlit se, a vydržet v leže (někdy i 2 hodiny, než bolest poleví, abych se mohl zvednout a vlastní silou odejít). Pokud začíná bolest v zátylku bodat, pomáhá rychlé zahřívání cervika (horká sprcha, nebo klimatizace na nejvyšší výkon a nejvyšší teplotu).

V každém případě je dobré hodně odpočívat a, pokud je to možné (při teplejším počasí), udržovat se v dobré fyzické kondici. Přiměřeným pravidelným sportováním lze předejít i srdečnímu kolapsu (infarktu), hovořím z vlastní zkušenosti (tzv. malý infarkt). Díky běhání na dlouhé trati (naposledy Pražský maraton v roce 2005) nemám na srdci ani šrámek. Tolik lékařská zpráva po propuštění z intenzivní péče.

Dělám si naději, že si tuto informaci na netu někdo vygůglí, a pomůže mu vyhnout se docela hustejm bolestem, volání záchranky, úprku či odvozu na pohotovost, nebo do nemocnice v kteroukoli denní i noční hodinu, mdlobám v nebezpečných situacích, neúčinné léčebné rehabilitaci, ztrátě hodně času u doktorů, a tak podobně. Nenechte se trápit a ubíjet nemocí, nebo doktorama. Věnujte se raději životu, a ne umírání. Nikdo neví, kolik mu ještě zbývá času na této krásné zemi. Nepromarněte svůj čas. Žijte s optimismem a s vírou. Radujte se ze života! & Keep smiling :-) for ever, amen.

Iuaj aliaj demandoj?
Any other questions?

NOTO

La origina ĉeĥ-lingva artikolo troviĝas ĉi tie:

http://www.janjosefpospisil.estranky.cz/clanky/proc-vojensti-piloti-trpi-bolestmi-od-patere-.html