Như Việc làm đã từng thông tin, từ tháng 4.2008, Đại sứ quán CH Czech tại Hà Nội thay đổi quy trình tiếp nhận phỏng vấn xin visa qua điện thoại đặt tại Văn phòng Tổ chức di cư quốc tế (IOM, khách sạn Horison - Hà Nội) nhằm ngăn chặn những "tiêu cực phí" gây bức xúc dư luận thời gian qua.
Tuy nhiên, từ khi thay đổi quy trình, tỉ lệ người LĐ gọi điện thoại hẹn lịch phỏng vấn thành công cũng như xin được visa là vô cùng khó khăn nếu như không muốn nói là nhỏ giọt. Các chi phí ngầm làm visa vào CH Czech cũng không ngừng tăng lên. Thông tin riêng của phóng viên cho biết, chi phí làm visa vào CH Czech đã lên tới mức "kỷ lục" là 2.700USD.
Trong khi visa LĐ cấp chậm nhưng visa kinh doanh vẫn thông đều. "Người đi visa kinh doanh có xu hướng "quyết tâm" chi tiền cao để được đi. Nhiều nhà máy ở Czech đợi LĐ Việt Nam đi theo con đường chính thống là visa LĐ quá lâu nên buộc phải nhận người đi theo visa kinh doanh", Chủ tịch Hiệp hội XKLĐ Nguyễn Lương Trào cho biết. Không hiếm DN đã "liều mạng" chấp nhận các mức tiêu cực phí trên vì đã tuyển LĐ và làm đủ hồ sơ, giấy tờ cho LĐ xin visa hoặc buộc phải chuyển sang visa kinh doanh để đưa được LĐ sang Czech.
Hiệp hội XKLĐ và Bộ LĐTBXH đã từng triệu tập 31 DN làm thị trường Czech để "giải nguy" cho thị trường này. Mới đây, một cuộc họp nữa tiếp tục diễn ra vẫn để giải quyết những câu hỏi lớn về chi phí ngầm mà cuộc họp trước đã bàn bạc mà không đi đến được hồi kết. Thông tin từ cuộc họp gần đây cho thấy Bộ LĐTBXH không chấp nhận để tình trạng tiêu cực phí "lũng đoạn" thị trường Czech và nhiều khả năng bộ sẽ yêu cầu các DN dừng thực hiện các đơn hàng mới, những đơn hàng cũ phải có báo cáo về độ khả thi, tiến độ xin visa và có phương án đối với số LĐ đã được tuyển dụng và đang chờ đợi.
Ngay sau cuộc họp, có 2 luồng ý kiến của DN. Luồng ý kiến thứ nhất là dừng thị trường này bởi tiêu cực phí và khó khăn trong khâu cấp visa đã trở nên bất thường, nếu tiếp tục làm, DN sẽ "gánh hoạ" trước tiên, sau đó là người LĐ. Theo phân tích của những DN này thì có tình trạng DN chưa tiếp cận khảo sát thực tế, dễ dãi trong lựa chọn đối tác và ký kết hợp đồng, đào tạo nghề chưa sát yêu cầu, cộng với chấp nhận chi phí ngoài luồng (visa, môi giới) quá cao... vì vậy nếu cứ cố làm, tình hình sẽ ngày càng xấu hơn và thị trường sẽ đóng cửa với LĐ Việt Nam.
Luống ý kiến thứ hai phản ứng rất mạnh mẽ trước dự kiến của Bộ LĐTBXH, họ mong mỏi Bộ sẽ làm việc với IOM cũng như Đại sứ quán Czech tại Hà Nội để tháo gỡ vướng mắc về visa. Thông tin riêng của phóng viên cho thấy có tình trạng DN đã tuyển hàng trăm LĐ và thu tiền làm visa, nhưng đến nay chưa làm được, số tiền cũng đã được chi, vì vậy nếu có thông tin chính thức về việc dừng thị trường thì nguy cơ "vỡ chợ" sẽ xảy đến với các DN này.
Trước 2 luồng ý kiến này, hiện Bộ LĐTBXH đang nghiên cứu, xem xét và sẽ có báo cáo Chính phủ để có phương án thích hợp, song khả năng dừng các đơn hàng mới là một giải pháp khá chắc chắn. Đây cũng là giải pháp được dư luận đồng tình bởi nếu cứ để tình trạng "lập lờ đánh lận con đen" như hiện nay, thị trường LĐ sẽ bị ảnh hưởng bởi người LĐ có xu hướng "dồn cục" vào chờ đợi thị trường Czech, làm sụt giảm các thị trường khác, mặt khác nhiều DN lợi dụng thu tiền trước của người LĐ, chiếm dụng vốn trong thời gian dài. Việc tạm dừng này thậm chí cần phải được thông báo công khai, rộng rãi nhằm "ra mặt" các DN thu sai, thu ẩu và xử lý nghiêm minh.
Nam Nguyên
Theo báo Lao động, ngày 10.7.2008